Wil je een eetbare tuin? Dat is makkelijker dan je denkt. We geven je 10 tips van Sjef van Dongen van @FruitzforLife.

NATUURLIJK TUINIEREN Tips van Sjef van Dongen @FruitzforLife

Waarom een eetbare tuin?

Waarschijnlijk heb je de termen voedselbos en permacultuur al eens voorbij zien komen? Ze zijn volop in de belangstelling omdat ze bijdragen aan duurzame voedselproductie én biodiversiteit (vogels en andere dieren zijn er natuurlijk ook dol op!). En omdat het ongelooflijk leuk en gezond is om uit je eigen tuin te eten! Maar permacultuur is eigenlijk niets nieuws. Het is stokoud. We waren het alleen even vergeten.

TIP 1: Begin met permacultuur

Sjef: ‘Als je een eetbare tuin interessant vindt, is het slim om te beginnen met permacultuur. Vaste struiken en bomen, zoals een amandelboom of frambozenstruik, moet je af en toe snoeien om er vervolgens jaar na jaar van te oogsten. Is je enthousiasme gegroeid, dan ben je helemaal klaar om dit te combineren met een moestuin. Die is wat arbeidsintensiever omdat je de gewassen ieder jaar opnieuw moet planten.’ Je kunt dus niet alleen van de natuur genieten door te kijken, luisteren en ruiken; je kunt je tuin ook eten! Gezond, leuk en lekker voor mens en dier!

Kruisbes

 Een korte terugblik

De natuur voedt ons. Dat doet ze al miljoenen jaren. Maar in ons naoorlogse landbouwsysteem is voedselproductie losgekoppeld van natuur. ‘Nooit meer honger’ was het doel en efficiëntie was de weg. Maar de honger is (gelukkig) ver achter ons en efficiëntie heeft veel nadelen: het Nederlandse landbouwsysteem put de grond uit en is afhankelijk van fossiele brandstoffen en import van bijvoorbeeld soja. We zijn op een punt gekomen waarop voedsel enorm goedkoop is en we de verbinding ermee kwijt zijn.

In verbinding met de natuur

Door in je tuin enkele eetbare planten of struiken te planten, zet je een eerste stap om de verbinding tussen natuur en voedsel te herstellen. Perma staat voor permanent: je gaat aan de slag met vaste planten die weinig tijd kosten omdat je ze laat functioneren in hun natuurlijke ecosysteem. In oeroude kringlopen is het afval van de ene plant, voeding voor de volgende. In een evenwichtig systeem zorgen insecten, bacteriën en planten voor een permanente uitwisseling van voedingsstoffen. Als je het op grote schaal gaat toepassen is dat best ingewikkeld – maar in je eigen tuin kun je er laagdrempelig mee aan de slag! 

Ruimte voor een eetbare tuin!

TIP 2: Je eetbare tuin en je siertuin zijn dezelfde tuin

Vaak zie je dat de moestuin gescheiden wordt van de siertuin. Dat hoeft niet! Veel eetbare planten en struiken zijn hartstikke mooi. Combineer het! Zo hebben de amandelboom en de perzikboom mooie bloesems en ziet een frambozenstruik er super mooi uit. En waarom zet je je eetbare struiken en planten niet in de voortuin? Net zo mooi en nog lekker ook!

Aardappelplant

Tip 3: Gebruik je muren

Heb je een kleine tuin? Gebruik dat je muren en tuinier verticaal! De kiwistruik en druif doen het bijvoorbeeld heel erg goed op een gevel. De muren houden de warmte van de zon vast en stralen die warmte terug, waardoor de vruchten goed kunnen groeien en vorst geen kans maakt. De druif en kiwi zijn klimplanten, maar beschadigen de voegen van de muur niet door erin te groeien. Ze hebben wel een stellage/rek/draden nodig om in te groeien.

Wat ga je planten?

Tip 4: De framboos

De framboos kan het hele jaar de grond in. Dit is een hele sterke struik waar je eigenlijk niets aan fout kunt doen. Zorg alleen de eerste twee jaar dat de grond bij de stam onkruidvrij blijft en geef hem af en toe water (geldt voor alle bomen en struiken). De herfstframboos geeft vruchten in augustus september en oktober. Ook leuke en lekker: bessenstruiken, perzikbomen en amandelbomen. 

framboos

Tip 5: Koop plantjes als je net begint

Ben je je groene vingers nog aan het ontwikkelen, begin dan met het kopen van plantjes die direct de grond in kunnen (beste na medio mei). Zaaien is arbeidsintensiever en begint binnen op de vensterbank.

Tip 6: Wat dan?

Sla, broccoli, courgette, pompoen en koolrabi kunnen al in april de grond in, maar na ijsheiligen (dus na half mei) kunnen ook de tomaten, komkommers, aardappelen en snijbieren geplant worden. Dan is de kans op nachtvorst minimaal. Worteltjes zijn wat lastiger: daar komt veel onkruid bij en dat maakt het arbeidsintensief.

De snijbiet is heel dankbaar, daar kun je van blijven oogsten! Ook de aardappel is een hele dankbare groente om mee te beginnen. Als je een biologische aardappel van de supermarkt doormidden snijdt en in de grond stopt, zul je versteld staan wat die je brengt. Sjef’s favoriet: de ballerina-aardappel.

Ooit gedacht aan het planten van asperges in je (voor)tuin? Hoe? Je plant ze in een gat van 30 cm diep. Je laat de groeipunten gewoon omhoog komen (is ook nog eens erg mooi) en laat ze in het najaar vanzelf afsterven. Dit zorgt weer voor een goede voedingsbodem. Na twee jaar kun je vanaf medio april tot medio juni asperges oogsten uit eigen tuin. Je kunt de planten wel twintig jaar laten staan! De natuur doet de rest. Gemiddeld krijg je uit een aspergeplantje tien asperges.

Tip 7: Eetbare struiken

Het leuke van zelf eetbare struiken en planten poten is dat je ook soorten kunt kiezen die je in de winkel niet kunt kopen. Heb je bijvoorbeeld ooit kiwibessen, paw paws of kakis gegeten? Commercieel worden ze niet of nauwelijks geteeld, maar in jouw tuin zullen ze het prima doen. Weer eens wat anders op je bord!

kiwi

Tip 8: Kinderen in de tuin

Heb je kinderen? Betrek ze bij je tuin. Geef ze een klein stukje grond waar ze zelf de ‘baas’ over zijn. Laat ze mee zaaien, bewerken, oogsten, koken en eten. Leerzaam en leuk!

Tip 9: Onkruid in moestuin

In de permacultuur en natuur mogen planten en struiken hun gaan, maar in de moestuin moet je voorkomen dat onkruid de plaats van je gewassen inneemt. Houd je moestuin dus zoveel mogelijk onkruidvrij zodat je pompoen, courgette en komkommer volop de volle ruimte hebben om te groeien. Zorg er tegelijkertijd voor dat de bodem bedekt blijft met organisch materiaal, bijvoorbeeld houtsnippers. Dit om de droge zandgrond te beschermen en vocht zoveel mogelijk vast te houden.

Tip 10: Geen tijd om te oogsten?

Geen nood. Als je de bessen, frambozen en andere vruchten laat hangen, is de natuur je dankbaar en zullen vogels en insecten ervan smullen. Je hoeft je dus niet schuldig te voelen als je iets laat hangen.

 

Sjef van Dongen